Onderhoud van een zwaardblad: oude post van Peter 24nov 2008

Materialen, onderhoud, zwaarden slijpen, etc
ynze
Rank: Wang Yen-nien
Rank: Wang Yen-nien
Posts:70
Joined:Wed Sep 27, 2006 3:26 pm
Location:The Netherlands
Onderhoud van een zwaardblad: oude post van Peter 24nov 2008

Post by ynze » Fri May 29, 2009 11:43 am

Onderhoud van een zwaardblad

by Peter Dekker on Mon Nov 24, 2008 2:48 pm

Omdat er steeds meer mensen zijn met een echt functioneel zwaard, voeg ik op verzoek van o.a. Ynze een topic toe over het onderhoud van een zwaard dat gemaakt is van high-carbon staal.

Onderhoud
Goede zwaarden zijn gemaakt van staal met een hoog carbon (koolstof) gehalte. Dit heeft het voordeel dat het erg taai is en erg hard getemperd kan worden, perfect dus voor een zwaard blad dat door zijn lengte en stijl van gebruik veel grotere krachten te verduren krijgt dan bijvoorbeeld een keukenmes. Een nadeel is dat dit taaiere, beter te temperen staal vrij vatbaar is voor roest. Het zwaard kan roesten door blootstelling aan vocht, zuurstof, of zuren zoals dat uit soorten planten of fruit, of het vet van onze huid. Let dus vooral op na het snijden van jonge takken of een stuk fruit, deze zuren zijn soms erg hardnekkig en werken al binnen enkele minuten in het staal.

Olieën is de manier om dit tegen te gaan, dit werd gedaan met verschillende soorten natuurlijke olieën zoals camelia olie. Niet alle olieën zijn geschikt omdat sommigen zuren bevatten, stollen, of op een later tijdstip zuur kunnen worden. Andere olieën zijn weer goed voor het zwaard maar niet voor de houten of leren schede.

Zelf gebruik ik of Ballistol olie die ontwikkeld is voor het Hongaarse leger voor onderhoud van leer, staal en hout van hun wapens. Dit is een minerale olie die niet onderhevig is aan degradatie zoals plantaardige olieën, die dus na een langere tijd vaak ook zuur worden. (Dan hebben we het wel over vele jaren, en zo lang houd je een zwaard vaak niet in dezelfde olie.) Ballistol is ook een lichte base, waardoor het ook overblijfsels van zuren zoals dat van onze huid kan neutraliseren. Voor een zwaard echter dat regelmatig word gebruikt is camelia olie prima. Er is ook verschil tussen antieke en nieuwe zwaarden: Omdat moderne reproductie zwaarden vaak van puurder staal zijn gemaakt, roesten ze wat minder snel dan het antieke staal waar veel verontreiniging in zit van mangaan en zwavel.

(Dit antieke staal is overigens wel veel stijver dan nieuw staal, maar nieuw staal heeft dan weer het voordeel dat het minder makkelijk permanent zal verbuigen. De oude zwaarden vergden dus meer onderhoud, maar gaven de kracht van de slag iets beter door omdat er minder zijwaartse beweging was tijdens de impact. Ze waren wel gevoeliger voor slecht gebruik, roest, en moesten met enige regelmaat recht gebogen worden na een verkeerde slag.)

Zwaard bewaren
Voor het bewaren gewoon een dun laagje olie aanbrengen en met een doekje de olie die er teveel is afvegen. Wat overblijft is al genoeg voor het behoud van het zwaard.

Na het aanraken
Goed droog wrijven met een doek en goed controleren of er nog sporen aanwezig zijn van de afdruk. Daarna opnieuw in de olie zetten zoals hierboven. Om helemaal zeker te zijn kun je het blad ontvetten met aceton of alcohol, maar meestal doe ik dit niet. Zelfs bij m'n antieke zwaarden is afvegen met droge doek of keukenrol meestal al genoeg. Pas op dat je je niet snijd, al mijn ongelukjes met zwaarden kwamen tijdens het schoonmaken of polijsten, wanneer je het het minst verwacht.

Na het test-cutten
Als na het aanraken, behalve wanneer je natuurlijke materialen hebt gesneden. Dan extra goed reinigen (planten sappen zijn vaak wat plakkeriger), eventueel met alcohol. Daarna weer in de olie zetten. Vooran na het snijden van planten en fruit is gebruik van alcohol of aceton wel aan te raden.

Behoud van de snijrand
Net als een koksmes zal het zwaard uiteindelijk bot worden. Dit staal is wel zo hard, dat het wel even zal duren voor het bot word. Ik heb mijn eigen sabel al ruim drie jaar in gebruik en slijpen is nog lang niet nodig. De beste materialen om te snijden zonder teveel schade (behalve krassen op het oppervlak die niet te vermijden zijn) zijn plastic flessen en tatami matten. De flessen laten slechts kleine krasjes op de oppervlakte achter, de matten helemaal geen sporen.

Bij hardere materialen zoals takken of droge bamboe zullen er ook bramen kunnen ontstaan. Het is belangrijk de bramen van een bepaalde sessie eruit te laten halen voor de volgende sessie. Een lelijke braam kan namelijk een scheur worden, en een scheur in de geharde rand kan doorkruipen.

Mochten er nog vragen zijn, hoor ik het graag!

-Peter

Re: Onderhoud van een zwaardblad

by ynze on Mon Nov 24, 2008 8:55 pm

Peter, bedankt voor het artikel. Laat ik dan maar gelijk een extra vraag stellen. Is er verschil tussen monosteel en sanmei zwaarden/sabels voorwat betreft roesten en snelheid van bot worden bij het snijden van flessen en eventueel kartonnen kokers?
ynze

Re: Onderhoud van een zwaardblad

by Peter Dekker on Mon Dec 01, 2008 2:54 pm

Hoi Ynze,

Er is inderdaad verschil. Qua vatbaarheid voor roest niet echt, maar de monostalen zwaarden zullen wel iets sneller bot worden.

Dit komt omdat bij monostaal, het hele zwaard dezelfde hardheid heeft omdat het van een enkel stuk is gemaakt. Hierdoor is er geen verschil in hardheid tussen de snijrand en de rest van het zwaard. Om deze reden kon de rand niet tot zijn uiterste gehard worden, omdat het geheel dan te broos zou worden. Bij een zwaard met sanmei constructie is het deel wat de snijrand vormt wel van veel harder staal gemaakt, dat word beschermd door lagen zachter staal.

In cijfers:
Een monostalen zwaard is in zijn geheel gehard tot zo'n 55 HRC
Een sanmei zwaard heeft een snijrand van 60-65 HRC tussen een "lichaam" van verschillende staalsoorten van 45-50 HRC.

Bij het snijden van de "zachte" doelen die wij snijden is er in mijn eigen ervaring is er niet veel verschil in performance van beide staalsoorten. Het sanmei zwaard is wel iets meer rigide, waardoor er theoretisch bij eenzelfde slag net iets meer energie het doel in gaat. Het zwaard van Job is bijvoorbeeld ook monostaal, (het blad is zelfs van dezelfde maker als jouw zwaard) maar lijkt in performance niet duidelijk af te wijken van het sanmei zwaard van de STN.

Conclusie: In theorie brengt een monostalen zwaard iets minder energie door naar het doel, en word het iets sneller bot. In de praktijk liggen ze echter erg dicht bij elkaar.

-Peter

Post Reply