Soorten sabels gebruikt in taiji
by Peter Dekker on Sun Jun 15, 2008 3:32 pm
Er is nogal wat verwarring en onduidelijkheid over sabels die er in de taiji gebruikt zouden moeten worden. Met deze topic tracht ik wat licht te werpen op deze kwestie.
China kent een grote verscheidenheid aan sabels. Ik richt me slechts op de sabels gebruikt vanaf de vorming van taiji door Chen Wangtin in de vroege 17e eeuw tot aan de laatste klassieke meesters. Deze zijn in te delen in drie hoofdgroepen:
Yanmaodao - "Ganzenveer sabel"
De minst bekende van de drie omdat hij rond 1800 uit gebruik raakte. Niettemin was het waarschijnlijk juist dit zwaard of de liuyedao waar Chen Wangtin zijn taiji om vormde. Yanmaodao worden gekenmerkt door een recht blad dat alleen aan het einde omhoog kromt. Het is daardoor een vrij precies steekwapen maar ook een redelijk goede snijder, maar blinkt in geen van beiden echt uit.* Yanmaodao zijn vaak wat meer als jian gebalanceerd, en waren gemaakt voor een grote verscheidenheid aan technieken. Vele yanmaodao hebben ook een "backedge", een punt die ook aan de achterkant scherp is.
Een yanmaodao uit de vroege 18e eeuw. Uit voorraad Mandarin Mansion.
Liuyedao - "Wilgenblad sabel"
Dit is verreweg de meest gebruikte Chinese sabel van de Ming en Qing dynastieën. Gekarakteriseerd door een lichte kromming over het gehele blad, was dit een wapen dat was gespecialiseerd op snijden ten koste van steken. Door de kromming raakt namelijk maar een kleiner deel van de rand het doel aan bij impact, waardoor er meer druk op een kleiner oppervlak komt te staan en het dus eerder doordringt. Alles is relatief natuurlijk, een liuyedao kan nog steeds gebruikt worden om flink te steken maar is hier lang niet zo precies in als yanmaodao of jian. Sommige vroege liuyedao hebben een erg lichte kromming en zijn moeilijk te onderscheiden van yanmaodao.
Boven: Een yanmaodao uit de vroege 18e eeuw en onder een liuyedao, midden 18e eeuw.
Let op het kleine verschil in kromming bij deze twee, alleen door een liniaal langs de foto te houden is het verschil echt goed te zien. De liuyedao is uit eigen collectie.
Niuweidao "Ossenstaart sabel"
De meest bekende sabel is zonder twijfel de niuweidao. Dit zwaard heeft een kromming over het gehele blad die accelereert bij de tip. De punt is veel breder dan bij de twee voorgaande sabels, maar ook dunner. Dit heeft voor- en nadelen. De dunnere punt is kwetsbaarder en daarom niet tegen pantser te gebruiken. Het is wel uitstekend voor ongepantserde doelen waar het veel beter doorheen snijdt, en daarom het favoriete wapen van rebellen, militia en burgers in de roerige late 19e en begin 20e eeuw. De niuweidao komt pas vrij laat op het toneel, vanaf ongeveer 1850. Dat veel taiji vandaag de dag met de niuweidao beoefend word komt voornamelijk door het feit dat de militaire liuyedao uiteindelijk uit dienst werd gehaald, waar niuweidao nog steeds gemaakt werden.
Een niuweidao uit de late 19e eeuw. Anonieme privé collectie.
Ook in vele films (maakt niet uit in welke dynastie ze spelen) gebruiken de niuweidao waardoor het in de ogen van de meesten "het" Chinese zwaard aller tijden was. Gaan we kijken naar het hoogtepunt van zwaardenfabrikatie in China, komen we toch uit bij de vele prachtige yanmaodao en liuyedao die er in de 18e eeuw gemaakt zijn, lang voor de vaak er rustiek uitgevoerde niuweidao zijn introductie deed. Eens te meer moeten we de films dus niet te serieus nemen.
Tot slot is er nog de "Yang familie sabel", wat in essentie eigenlijk een liuyedao is met een S-vormige handbeschermer. Dit soort wapens werden in de 19e eeuw waarschijnlijk gebruikt door militia en het kan zeer goed zijn dat de Yangs ook zulke sabels hebben gebruikt, maar hier is er geen historisch bewijs voor te leveren anders dan mondelinge overleveringen die al eerder onaccuraat bleken. De associatie van het zwaard met de stijl kwam, als hij al bestond, in ieder geval heel laat. Er zijn geen liuyedao met S-vormige handbeschermers bekend van vóór de 19e eeuw. De liuyedao met S-beschermer zijn ook erg zeldzaam, ik zag er tot nu toe nog maar twee, op een groep van enkele honderden antieke sabels.
Ik moet trouwens benadrukken dat er geen bewijs is dat er ooit speciale zwaarden voor speciale kunsten zijn ontwikkeld, net als vandaag de dag verschillende strijderseenheden (anders dan het leger van een groot land) zich niet bezighouden met het ontwerpen van vuurwapens, vormden taiji meesters hun kunsten om reeds bestaande zwaarden in plaats van ze te ontwerpen. Een echt "taiji-zwaard" dat puur voor die kunst is ontworpen bestaat dan ook niet.
Ik hoop dat dit artikel wat vragen beantwoord over de verschillende sabels die gebruikt zijn in de dagen dat taiji werd beoefend. Vragen of opmerkingen zijn altijd welkom!
-Peter
We zijn wat we vaak doen. Ergens goed in zijn is dan geen kunst, maar een gewoonte.
-Aristoteles
Antieke Chinese wapens & functionele reproducties
http://www.mandarinmansion.com
Manchu boogschieten
http://www.manchuarchery.org
Peter Dekker
Forum Beheerder